سیستم آموزشی در اتریش
نظام آموزشی اتریش مانند بسیاری از کشورهای دیگر شامل سیستم آموزشگاه‌های دولتی و خصوصی است. مدارس اتریش آموزش‌های علمی و مهارت‌های کاربردی بسیاری به دانش‌آموز، آموزش می‌دهند تا او را برای ورود به دانشگاه یا ورود به بازار کار، آماده نمایند. بطور کلی سیستم آموزشی اتریش بسیار شبیه به سیستم آموزشی آلمان می‌باشد و برای تحصیل در اتریش، بهتر است با این نظام آموزشی اتریش، آشنایی کامل داشته باشید.
خردسالان و کودکان تا 6 سالگلی
نوزادان و خردسالان میتوانند در کودکستان‌ها (Kinderkrippen، کینداکریپن) تا سن سه سالگی، در مهدکودک‌ها (Kindergarten، کینداگارتن) از سن 3 تا 6 سالگی و در پیش‌دبستانی در سن 5 سالگی، نگهداری شوند. همچنین در شهرهای کوچک و مناطق روستایی، کودکان خردسال میان گروهی از مادران (Tagesmütter) نگهداری می‌شوند.
مدرسه‌های اتریش
طبق سیستم آموزشی اتریش، شرکت در مدرسه تا 9 سال اجباری است؛ از سن 6 تا 15 سالگی، یعنی از مقطع اول تا نهم. این قانون برای افرادی که دارای اقامت دائم اتریش باشند نیز صدق می‌کند و تنها برای شهروندان اتریش نیست.
چهار سال اول تحصیل اجباری در مدارس ابتدایی (Volksschule، فُلک‌شوله یا Grundschule، گروندشوله) برگزار می‌شود. براساس مقررات نظام آموزشی اتریش، نوجوانا از سن ده سالگی به بعد میتوانند در سه بخش هائوپت‌شوله (Hauptschule)/کوپراتیو میتل‌شوله (Kooperative Mittelschule)، آلگماین‌بیلدنده هوهره شوله (allgemeinbildende höhere Schule) به اختصار AHSکه گیمنازیوم (Gymnasium) سطح پائین نیز نامیده می‌شود و یا نویه میتل‌شوله (Neue Mittelschule) که تقریباً بتازگی معرفی شده، ادامه تحصیل دهند. هر سه نوع ذکر شده، شامل 4 سطح تحصیلی در 4 سال تحصیل می‌باشند.
بنابراین دانش‌آموزان اتریشی تا سن 14 سالگی در یکی از مدارسی که گفته شد، به تحصیل می‌پردازند. می‌توان گفت مدارس گیمنازیوم سطح پائین برای دانش‌آموزانی ست که قصد ادامه تحصیل در مقطع گیمنازیوم سطح بالا و سپس دانشگاه را داشته و دو مدرسه دیگر برای دانش‌آموزانی مناسب است که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه‌های فنی حرفه‌ای و سپس ورود به بازار کار اتریش دارند.
پس از پایان مقطع هشتم از تحصیلات اجباری در سیستم آموزشی اتریش، دانش‌آموزان میتوانند یکی از گزینه‌های موجود را به نسبت علاقه و استعدادی که دارند و آینده‌ای که برای خود در اتریش در نظر گرفته‌اند، انتخاب کنند. این مدارس شامل زیر می‌شوند:
· گیمنازیوم سطح بالا یا AHS
· کالج فنی‌حرفه‌ای عالی یا BHSبرای ادامه‌تحصیل در دانشگاه‌های علمی کابردی و دانشگاه‌های تربیت معلم
· کالج فنی‌حرفه‌ای ابتدایی یا BMSبرای ورود به بازار کار اتریش
· بروفس‌آئوسبیلدونگ (آموزش تمام‌وقت فنی حرفه‌ای)
· بروفس‌شوله (آموزش پاره‌وقت فنی‌حرفه‌ای و کارآموزی بطور همزمان)
برای مورد آخر، دانش‌آموزان باید ابتدا در مدرسه پلی‌تکنیک یا پلی‌تشنیشه‌شوله (Polytechnische Schule، به اختصار PTS) شرکت نموده تا در صورت قبولی در بروفس‌شوله ادامه تحصیل دهند. همچنین دانش‌آموزان متقاضی شرکت در دوره‌های مدارس بروفس‌آئوسبیلدونگ، باید یک دوره یکساله پیش‌دانشگاهی یا بروفس‌فوربرایتونگزیار(Berufsvorbereitungsjahr، به اختصار BVJ) را بگذرانند.
کالج AHS
گیمنازیوم سطح بالا در سیستم آموزشی اتریش از مقطع 9 شروع شده و 4 سال ادامه می‌یابد. این مدرسه دانش‌آموزان اتریشی را برای ورود به دانشگاه‌های عمومی و خصوصی آماده کرده و سطح آموزشی بالاتری نسبت به سایر مدارس در این مقطع دارد (منظور از سطح آموزشی، آموزش تئوری و انجام تحقیقات است).پس از انتهای سال چهارم یا مقطع 12 تحصیلات در اتریش، دانش‌آموزان باید در آزمون رایفه‌پروفونگ (Reifeprüfung) به منظور فارغ‌التحصیلی یا ورود به دانشگاه شرکت نمایند. آزمون رایفه‌پروفونگ در نظام آموزشی اتریش همان آزمون ماتورا (Matura) است.
انواع مدارسی که در مقطع AHSوجود دارند، بصورت زیراند:
· مدرسه آکادمیک کلاسیک متوسطه، گیمنازیوم (Gymnasium)
· مدرسه آکادمیک متوسطه با تمرکز بر مباحث ریاضیات و علوم، رئال‌گیمنازیوم (Realgymnasium)
· مدرسه آکادمیک متوسطه با تمرکز بر مبحث اقتصاد، ویرشافتس‌کوندلیشس رئال‌گیمنازیوم (wirtschaftskundliches Realgymnasium)
علاوه بر اینها مدارسی نیز وجود دارند که در زمینه‌های جزئی دیگری مانند موسیقی، دانش‌آموزان خاجی و غیره فعالیت دارند.
دانش‌آموزان پس از اتمام این دوره، گزینه‌های زیر را پیش رو دارند:
· ورود به یکی از دانشگاه‌های اتریش (عمومی، خصوصی، فاخ‌هوخ‌شوله و تربیت معلم) یا سایر موسسات آموزش دانشگاهی
· ورود به یکی از دوره‌های کاردانی فنی حرفه‌ای
· دیدن آموزش لازم برای وارد شدن به بازار کار (با دوره کوتاه کارآموزی)
· ورود به بازار کار برای کسب تجربه کاری
کالج BHS
دانش‌آموزان در مدارس BHSعلاوه بر آموزشات پیش دانشگاهی، از آموزش‌های فنی حرفه‌ای نیز بهره می‌برند و مدت آن 5 سال است. مهم‌ترین تفاوت‌های BHSو AHSدر سیستم آموزشی اتریش آنست که در BHSدانش‌آموزان از تعلیمات فنی حرفه‌ای نیز برخوردار بوده، اما یک سال بیشتر به طول می‌انجامد. اما دانش‌آموزان در انتهای مدت 5 ساله تحصیل، یعنی در مقطع 13 تحصیلی، باید در آزمون رایفه اوند دیپلم‌پروفونگ (Reife- und Diplomprüfung) شرکت نمایند.
مهم‌ترین مدارس BHSبصورت زیراند:
· کالج فنی عالی (Höhere technische und gewerbliche Lehranstalt)
· کالج متوسطه مدیریت کسب و کار (Handelsakademie)
· مدرسه متوسطه مُد (Höhere Lehranstalt für Mode)
· مدرسه متوسطه طراحی هنری (Höhere Lehranstalt für künstlerische Gestaltung)
· مدرسه متوسطه توریسم (Höhere Lehranstalt für Tourismus)
· مدرسه متوسطه مشاغل اقتصادی (Höhere Lehranstalt für wirtschaftliche Berufe)
· کالج کشاورزی و جنگل‌داری (Höhere Lehranstalt für Land- und Forstwirtschaft)
· کالج تعلیم کودکان (Bildungsanstalt für Elementarpädagogik)
· کالج تعلیمات اجتماعی (Bildungsanstalt für Sozialpädagogik)
دانش‌آموزان پس از اتمام دوره BHS، گزینه‌های زیر را پیش رو دارند:
· ورود مستقیم به بازار کار و استخدام در یک حوضه تخصصی
· ورود به یکی از دانشگاه‌های اتریش (عمومی، خصوصی، فاخ‌هوخ‌شوله و تربیت معلم) یا سایر موسسات آموزش دانشگاهی
· شرکت در آزمون کارآموزی
· ورود به یکی از دوره‌های تخصصی کاردانی فنی حرفه‌ای متفاوت
· خود اشتغال‌گری پس از دیدن آموزشات لازم در همان حوضه تخصصی
جالب است بدانید بیشتر از 60% از ورودی‌های دانشگاه‌های اتریش، از کالج BHSوارد شدند.
کالج BMS
کالج BMSسطح آموزش پائین‌تری نسبت به BHSداشته و طبق مقررات نظام آموزشی دانش‌آموزان نمی‌توانند پس از پایان این دوره، وارد دانشگاه‌های عمومی اتریش شوند. این دوره برای افرادییست که قصد ادامه‌تحصیل در دانشگاه‌های عمومی اتریش را ندارند. دوره BMSاز 1 تا 4 سال به طول انجامیده و طول آن بستگی به شرایط و انتخاب دانش‌آموز دارد. پس از سه سال تحصیل در مدارس BMS، دانش‌آموزان میتوانند یک دوره سه ساله دیگر برای شرکت آزمون رایفه اوند دیپلم‌پروفونگ را به سرانجام رسانند. و کسانی که 4 سال تحصیل خود را در BMSبه پایان رسانیده باشند، طبق مقررات سیستم آموزشی اتریش میتوانند در دوره‌های فنی‌حرفه‌ای مرتبط با تجارت شرکت نمایند.
دانش‌آموزان پس از اتمام دوره BMS، گزینه‌های زیر را پیش رو دارند:
· ورود مستقیم به بازار کار و استخدام در یک حوضه تخصصی
· یک دوره اضافه در همان مبحث مرتبط برای شرکت در آزمون Reife- und Diplomprüfungجهت ورود به دانشگاه (علمی کاربردی) یا اخذ مدرک کاردانی
· ورود به یکی از دوره‌های تخصصی کاردانی فنی حرفه‌ای برای کسانی که چهارسال تحصیل خود را به اتمام رسانیده‌اند.
· ورود به دانشگاه‌های علمی کاربردی اتریش براساس تجربه کاری
بروفس‌آئوسبیلدونگ
این نوع از مدرسه در نظام آموزشی اتریش، هم برای دانش‌آموزان معمولی و هم برای دانش‌آموزان دارای ناتوانی جسمی، قابل شرکت است. دانش‌آموزان در بروفس‌آئوسبیلدونگ یا دوره یکساله (در بعضی موارد دو ساله) کارآموزی گذرانده و یا از 1 تا 3 سال در بازارکار، به انجام آن شغل مرتبط با تخصص خود، مشغول به کار می‌شود. اما پیش از ورود به این دوره، دانش‌آموزان باید یک دوره یکساله که بعنوان سال نهم از آموزش اجباری آنها تلقی می‌شود، طی نمایند که آنرا مدرسه پلی‌تکنیک (Polytechnische Schule) یا PTSمی‌نامند.
دانش‌آموزانی که این دوره را به اتمام رسانده‌اند، میتوانند به دانشگاه‌های علمی کاربردی یا کاردانی فنی‌حرفه‌ای و یا به بازار کار ورود نمایند. برای ورود به بازار کار اتریش، یک آزمون از دانش‌آموزان گرفته می‌شود.
بروفس‌شوله
در این دوره، دانش‌آموز علاوه شرکت در مدرسه فنی‌حرفه‌ای، بعنوان کارآموز در یک شرکت، مشغول به کار می‌شود. تمام افرادی که 9 سال تحصیل اجباری خود در اتریش را به ثمر رسانده‌اند، میتوانند در دوره‌های بروفس‌شوله شرکت نموده و نیازمندی دیگری ندارد. مدت زمان این دوره 2 تا 4 است. پس از پایان این دوره، کارآموز جئان در مثال متخصصان حرفه‌ای، آزمون کارآموزی را انجام می‌دهد و پس از موفقیت می‌تواند وارد بازار کار اتریش شود. این دوره علاوه بر داران بودن تعلیمات سرسختانه، دارای شرایط کارآموزی سختی نیز است.
مدارس این دوره از سیستم آموزشی اتریش، بیش از 220 حرفه‌ی مهم و معروف را پوشش داده و به دانش‌آموزان علاقمند آموزش می‌دهند؛ مواردی مانند: ساخت و ساز، مدیریت، شیمی صنایح، نقاشی، عکاسی، گرافیک، مهندسیی برق، زمین‌شناسی، سلامت و زیبایی‌شناسی، بازرگانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مُد، حمل و نقل و ...
دانش‌آموزانی که این دوره را به اتمام رسانده‌اند، میتوانند به دانشگاه‌های علمی کاربردی یا کاردانی فنی‌حرفه‌ای و یا فوراً به بازار کار ورود نمایند. برای ورود به بازار کار اتریش، یک آزمون از دانش‌آموزان گرفته می‌شود.
مدارس استثنایی
برای کودکان معلول و کودکانی که نیاز به تحصیلات استثنایی دارند (مانند توانایی ضعیف در یادگیری و غیره) مدارس استثنائی در نظام آموزشی اتریش وجود دارند که کوکان در هشت یا نه سال اول، میتوانند در آنجا به تحصیل بپردازند. مدارسی مانند مدرسه نیازهای خاص (Sonderschule، زُنداشوله) و مراکز آموزش‌های ویژه (Sonderpädagogisches Zentrum، زونداپِداگوگیشس تسنتروم).
با اینحال بسیاری از دانش‌آموزانی که در این وضعیت قرار دارند، میتوانند کنار دانش‌آموزان معمولی در کلاس‌های ادغامی (integration classes) مدارس استاندارد، به تحصیل مشغول شوند.
کارآموزی در سیستم آموزشی اتریش
دانش‌آموزان میتوانند از سن 15 سالگی وارد دوره‌های ابتدایی آموزش فنی (Apprenticeship) برای بیش از 250 حرفه مختلف شوند. اغلب دوره‌های آموزش فنی از دو تا سه سال زمان می‌برند. در این دوره‌ها، آموزش به دانش‌آموزان در دو بخش در مدرسه و در محل کار، بصورت همزمان انجام می‌پذیرد. پس از اتمام دوره کارآموزی، کارآموز جوان (apprentice) آزمون کارآموزی نهایی را پشت سر گذاشته و به یک تکنیسین، صنعت‌گر یا هنرمند ماهر تبدیل می‌شود (عنوان Geselle، گِزله، برای مردان و Gesellin، گِزلین؛ برای زنان)
دانشگاه یا کالج
ماتورا (Matura) یا آزمون فارغ‌التحصیلی یا آزمون خروج از مدرسه، پیش‌نیاز تحصیلات عالی به شمار می‌رود (دانشگاه، آکادمی، دانشگاه فنی و کالج). فارغ‌التحصیلان مدارس متوسطه فنی حرفه‌ای یا کارآموزان واجد شرایط میتوانند برای ورود به دانشگاه آماده شده و بعد از قبولی در آزمونی تعیین صلاحیت (Berufsreifeprüfung، بِروفسرایفه‌پروفونگ یا Berufsmatura، بروفس‌ماتورا) میتوانند از دانشگاه پذیرش دریافت نمایند.
چندین نوع دانشگاه در اتریش وجود دارد که دانش‌آموزان میتوانند با توجه به علاقه و دوره‌ای که در مقطع قبلی در آن به تعلیم پرداخته‌اند، یکی از آنها را انتخاب نمایند. اما متقاضیان مهاجرت به اتریش و ادامه تحصیل در این کشور تنها میتوانند در دانشگاه‌های اتریش و دانشگاه‌های علمی کاربردی اتریش ادامه تحصیل دهند. زیرا سایر مراکز آموزش دانشگاهی، نیازمند مدارکی مبنی بر گذراندن یکی از دوره‌های مدارس بالا هستند. اما اگر در اتریش زندگی می‌کنید و از ابتدا با سیستم آموزشی اتریش تحصیلات خود را ادامه دادید، می‌توانید در هر دانشگاهی که شرایطش را داشته باشید، درس بخوانید.
تحصیلات در بزرگسالی و افراد شاغل در نظام آموزشی اتریش
در اتریش همچنین دانشگاه‌های عمومی، علمی‌کاربردی و فنی زیادی هستند که دانشجویان شاغل یا دانشجویان معمولی (در صورت تمایل) میتوانند در وقت شبانه آنها حضور پیدا کرده و ادامه‌تحصیل دهند.
مدارس خصوصی در اتریش
مدارس خصوصی اتریش حدود 8% از کل مدارس اتریش را تشکیل می‌دهند که معمولاً در زمینه‌های مذهبی فعالیت دارند. همچنین مدارسی وجود دارند که جدا از نظام آموزشی کلی اتریش عمل کرده و سیستم آموزشی خود را دارند. برای تحصیل در مدارس خصوصی اتریش باید هزینه‌های مربوط به آن را پرداخت نمائید. اما مدارس دولتی اتریش، بدون هزینه هستند.
